صاحب جواهر

صاحب جواهر که بود و در زمان کدام معصوم می زیست؟ اقداماتی که برای زنده نگه داشتن دین انجام داد، چه بود؟ صاحب جواهر از علمای بزرگی است که در زمان غیبت کبرای امام زمان (علیه السلام) زندگی می کرد.محمدحسن شریف اصفهانی (۱۲۰۲-۱۲۶۶ق) معروف به صاحب جواهر و محمدحسن نجفی، از فقهای اصولی شیعه در قرن سیزدهم در نجف. مهمترین اثر او کتاب جواهر الکلام است و از این جهت در میان بزرگان شیعه به صاحب جواهر شهرت دارد. وی از شاگردان سید محمد جواد عاملی (صاحب مفتاح الکرامه) و شیخ جعفر کاشف الغطاء بود و درس وی پس از شریف العلماء مازندرانی، از مهمترین دروس حوزه نجف به شمار می‌آمد و عالمان و فضلای بسیاری در آن شرکت می‎کردند. به توصیه او، شیخ انصاری، زعامت و مرجعیت شیعیان را به عهده گرفت. مرحوم صاحب جواهر، تکمیل کننده حرکت علمی و فقهی جدیدی بود که اساس آن توسط علامه وحید بهبهانی در کربلا، پایه گذاری گردید، پس از آنکه مدت طولانی در قرن ۱۱ و ۱۲، حوزه های علمی به خاموشی و سستی گرائیده بود، در اثر حرکت و تلاشهای مرحوم وحید بهبهانی و در عهد محقق والا مرحوم شریف العلما، متوفی ۱۲۵۴ تلاش‌ها به اوج خود رسید. حوزه درسی او از امواج طلاب پژوهشگر موج می‌زد و بیش از هزار نفر در حوزه درسی او تلمذ می‌نمودند. کافی است که بگوییم یکی از شاگردان آن حوزه، استاد متاخرین، شیخ مرتضی انصاری بود، ولی با وفات شریف العلما مازندرانی، از موقعیت حوزه کربلا کاسته گردید. آنجا مرکزیت علمی خویش را از دست داد و انظار و افکار مردم و طلاب به حوزه علمیه نجف متوجه گردید و وجود صاحب جواهر، بزرگترین عامل این جذبه معنوی و علمی بود. با جزم کامل می‌توان گفت که قرن سیزدهم هجری، یکی از قرون پر ثمر و پر بار علمی و فقهی در جهان اسلامی است. شخصیت‌ها و فحول نامی علمی و فقهی به عرصه بروز و ظهور آمدند که نمونه ای از آن‌ها شیخ محمد حسن نجفی صاحب جواهر در فقه، و شیخ مرتضی انصاری (متوفی ۱۲۸۱) در فقه و اصول بود و افرادی از مدرسه علمی این شخصیت‌ها به ظهور پیوستند که همیشه افتخار شاگردی این مکتب را داشتند، مانند آیة الله میرزا حسین نائینی (متوفی ۱۳۵۵) و آیة اللّه خراسانی، مازندرانی و غیرهم که همواره بر این شاگردی افتخار و مباهات داشته اند. صاحب جواهر در طول عمر خویش علاوه بر فعالیت با خیر و برکت علمی و تلاش خستگی ناپذیر در نشر و ترویج معارف ناب دینی، دست نیازمندان و فقیران را می‌گرفت و به مردم نزدیک بود و به کارهای خیر و عمومی همت می‌گماشت. از خدمات وی است: 1- حفر دو چاه در نجف و کوفه و وقف آن برای استفاده همگان. 2- ساخت گلدسته‌های مسجد کوفه. 3- ساخت بارگاه و صحن مسلم بن عقیل. 4- ایجاد نهری از فرات تا نجف، برای رفع کم آبی نجف. نقل شده که در پاسخ کسانی که به هزینۀ گزاف این کار اعتراض داشتند، فرمود: «اگر به اندازه رمل‌هایی که از آن خارج شود طلا هزینه شود، باید این کار انجام شود.» هر چند بعدها این نهر در اثر سهل‌انگاری مردم از بین رفت.(1)

____________

(1) صدر، حسن، تکمله امل الآمل، تحقیق حسینعلی محفوظ، عدنان دباغ، عبد الکریم دباغ، دار المورخ العربی، بيروت، ج۵، ص۳۲۸؛ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تحقیق عباس قوچانی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۷ش.، ج۱، ص۱۱و ۲۱.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید