اغترار و عوامل آن
لطفا توضیحی در مورد اغترار بیان بفرمایید.
اغترار در لغت به معنای به چيزى فريب خوردن و خواستار غفلت وى شدن، به کار رفته است(1) و در اصطلاح، یکی از رذائل اخلاقی می باشد که از اغواى شيطان و فريب او، و از مكر نفس و حيله او از يک سو، و از جهل و بى خبرى از سوى ديگر، سرچشمه مى گيرد، و در اصل، ظهور خاصى از هواى نفس، و طور خاصى از اطوار هواست، زيرا شخص مغرور، دانسته و ندانسته، به سوى آن چه موافق هواهاى اوست كشيده مى شود و با آن مغرور مى گردد؛ و در بيان ديگر، تحقق هواهاى نفسانى او، با همان غرورى است كه گرفتار آن شده است، چه توجه داشته باشد و چه توجه نداشته باشد.(2)
حق تعالی در قرآن کریم مى فرمايد: «يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا وَ لا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ (3) اى مردم، البته وعده (قيامت در كتاب) خدا حق است پس مبادا كه زندگانى دنيا (ى فانى) شما را مغرور سازد و مبادا شيطان فريبنده (از قهر و انتقام حق) به (عفو) خدا مغرورتان گرداند.»
عوامل اغترار
1- تاخیر در توبه
امام محمد تقی (علیه السلام)، در این زمینه می فرمایند: «تَأْخِيرُ التَّوْبَةِ اغْتِرَارٌ وَ طُولُ التَّسْوِيفِ حَيْرَة... (4) تاخیر انداختن توبه در واقع نوعی فریب خوردن است، امروز و فردا کردن برای توبه موجب حیرت و سرگردانی است.»
«صوفی ابن الوقت باشد ای رفیق * نیست فردا گفتن از شرط طریق»
2- جهل و نادانی
یکی از عوامل اغترار، جهل و نادانی است.
قرآن مجید انسان را مورد خطاب قرار داده، به او هشدار می دهد: «يا أَيُّهَا الْإِنْسانُ ما غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَريم (5) اى انسان، چه باعث شد كه به خداى كريم بزرگوار خود مغرور گشتى (و نافرمانى او كردى)؟»
در روایت آمده، وقتی پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هنگام تلاوت این آیه می فرمودند: «غَرَّهُ جَهْلُهُ (6) جهل و نادانیش او را مغرور ساخته است»
بر همین اساس، علم و دانش اگر همراه با ایمان و اخلاص باشد، یکی از عوامل مهم در جلوگیری از غرور را دارد.
3- دنیا
یکی از عوامل اغترار، دنیا است.
حق تعالی در این زمینه می فرماید: «فَلَا تَغُرَّنَّکُمُ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا وَلَا یَغُرَّنَّکُم بِاللَّهِ الْغَرُور (7) زنهار تا این زندگى دنیا شما را فریب ندهد و زنهار تا [شیطان] فریبنده شما را در باره خدا نفریبد»
بیشتر کسانی که در مقاطع حساس تاریخ دچار خطاها و گناهان نابخشودنی شدند، از دلایل عمده انحرافشان، فریب خوردن نسبت به دنیا بوده است.
4- طول امل
آرزوهای طول و دراز داشتن یکی از عوامل اغترار است.
حق تعالی در این زمینه می فرماید: «يُنادُونَهُمْ أَ لَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ قالُوا بَلى وَ لكِنَّكُمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَكُمْ وَ تَرَبَّصْتُمْ وَ ارْتَبْتُمْ وَ غَرَّتْكُمُ الْأَمانِيُ حَتَّى جاءَ أَمْرُ اللَّهِ وَ غَرَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُور (1) باز منافقان (بهشتيان را) ندا كنند كه آخر نه ما هم با شما بوديم؟ آنها جواب دهند: بلى راست مى گوييد ليكن شما (به نفاق با خدا) خود را به فتنه افكنديد و انتظار (هلاكت مؤمنان) داشتيد و (در كار دين) به شك و ريب بوديد و آرزوهاى دنيا فريبتان داد تا وقتى كه امر خدا (يعنى مرگ) فرا رسيد و شيطان فريبنده شما را غافل و مغرور گردانيد.»
پی نوشت ها:
1. بستانى، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدى، انتشارات اسلامي، تهران، ص100.
2. شجاعی، محمد، مقالات مبانی نظری تزکیه، سروش، تهران، 1385، ج1، ص140.
3. فاطر/5.
4. ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول، جامعه مدرسين، قم، 1404 / 1363 ق، ص456.
5. انفطار/6.
6. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار(ط- بيروت)، دار إحياء التراث العربي، بيروت، 1403 ق، ج7، ص94.
7. فاطر/5.
8. حدید/14.
برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمایید
