پلاس خانه بودن

image: 
حدیث «پلاس خانه باشید» چیست؟

حدیث «پلاس خانه باشید» چیست؟

در باره قیام و ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) و حکومت الهی ایشان، روایات مختلف و متعددی داریم که هر کدام را باید از جهات و زوایای مختلف، مورد توجه و بررسی قرار داد.
یک دسته از این روایات، روایاتی است که شیعیان را به خانه نشینی توصیه کرده و آن ها را قبل از تحقق علائم ظهور، از شرکت و همراهی با قیام هایی که خود را مرتبط با قیام حضرت مهدی (علیه السلام) و یا زمینه ساز آن می دانند، نهی کرده است؛ مانند روایت ذیل:
«عَنْ أَبِي الْمُرْهِفِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) هَلَكَتِ‏ الْمَحَاضِيرُ قَالَ قُلْتُ وَ مَا الْمَحَاضِير قَالَ الْمُسْتَعْجِلُونَ وَ نَجَا الْمُقَرَّبُونَ‏ وَ ثَبَتَ الْحِصْنُ عَلَى أَوْتَادِهَا كُونُوا أَحْلَاسَ‏ بُيُوتِكُمْ فَإِنَّ الْغَبَرَةَ عَلَى مَنْ أَثَارَهَا»؛ «ابى مرهف» می گوید: امام صادق (عليه السلام) فرمود: محاضير (اسب ‏هاى تندرو) هلاک شدند، گفتم: محاضير چيست؟ فرمود كسانى كه شتابزدگى می كنند؛ و مقربين نجات يافتند و قلعه بر فراز پايه‏ هاى همچون ميخ خود ثابت و پا بر جا است؛ كنج خانه ‏هاى خود را از دست مدهيد كه غبار فتنه بر زيان كسى است كه فتنه را بر انگيزاند (به مثال فارسى دودش به چشم خودش می رود).(1)

ـ نکته لغوی
«أحلاس» یعنی چیزی که بر پشت حیوان و زیر پالان یا زین حیوان می گذارند، هم چنین به معنای بساط و فرش است که روی زمین خانه گسترانده می شود. از آن جهت که این ها برای زین حیوان و نیز برای خانه، لازم است یعنی جزء لاینفک و جدا نشدنی است؛ از باب استعاره و کنایه، برای ماندن در خانه و ملازمت در خانه و بیرون نیامدن از خانه، از این تعبیر استفاده می شود.
علامه مجلسی(ره) می گوید: «هلکت المحاضیر» ناظر به کسانی است که در امر قیام و فرج، عجله می کنند و قبل از زمان و موعد آن، آن را می جویند.(2)

ـ برخی از روایات مشابه
«عَنْ أَبِي بَكْرٍ الْحَضْرَمِيِّ قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ أَبَانٌ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) وَ ذَلِكَ حِينَ ظَهَرَتِ الرَّايَاتُ السُّودُ بِخُرَاسَانَ فَقُلْنَا مَا تَرَى فَقَالَ اجْلِسُوا فِي بُيُوتِكُمْ فَإِذَا رَأَيْتُمُونَا قَدِ اجْتَمَعْنَا عَلَى رَجُلٍ فَانْهَدُوا إِلَيْنَا بِالسِّلَاحِ»‏؛ «ابوبكر حضرمى» می ‏گويد: من و «أبان» بر امام صادق (عليه السلام) وارد شديم و اين مقارن با زمانى بود كه پرچم هاى سياه در خراسان ظهور كرده بود، عرض كرديم: نظر شما چيست؟ آن حضرت فرمود: در خانه ‏هاى خود بنشينيد، هر گاه ديديد ما بر مردى گرد آمده‏ ايم شما نيز با سلاح به يارى ما برخيزيد (به سوى ما بشتابيد).(3)
«عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَاقِرِ (علیهما السلام) قَالَ: مَثَلُ خُرُوجِ الْقَائِمِ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ كَخُرُوجِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ مَثَلُ مَنْ خَرَجَ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ مَثَلُ فَرْخٍ طَارَ فَوَقَعَ مِنْ وَكْرِهِ‏ فَتَلَاعَبَتْ بِهِ الصِّبْيَان‏»؛ «جابر» از امام باقر (عليه السلام) روايت كرده كه آن حضرت فرمودند: مَثَل خروج قائم ما خاندان، مانند خروج رسول خدا (صلى اللَّه عليه و آله) است و مَثَل آن كس كه از ما خاندان قبل از قيام قائم بپا خيزد، بسان جوجه‏ اى است كه پرواز كند و از آشيانه خود فرو افتد و كودكان با آن به بازى پردازند (دستخوش بازيچه كودكان شود). (4)
«عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ: اسْكُنُوا مَا سَكَنَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ أَيْ لَا تَخْرُجُوا عَلَى أَحَدٍ فَإِنَّ أَمْرَكُمْ لَيْسَ بِهِ خَفَاءٌ أَلَا إِنَّهَا آيَةٌ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَيْسَتْ مِنَ النَّاسِ- أَلَا إِنَّهَا أَضْوَأُ مِنَ الشَّمْسِ لَا تَخْفَى عَلَى بَرٍّ وَ لَا فَاجِرٍ أَ تَعْرِفُونَ الصُّبْحَ فَإِنَّهَا كَالصُّبْحِ لَيْسَ بِهِ خَفَاءٌ»؛ «جابر بن يزيد» از امام باقر (عليه السلام) روايت كرده كه آن حضرت فرمودند: تا آسمان و زمين ساكن است شما نيز ساكن و بى جنبش باشيد- يعنى بر هيچ كس خروج نكنيد- كه كار شما پوشيدگى ندارد، بدانيد كه آن نشانه‏ اى از جانب خداى (عزّوجلّ) است نه از جانب مردم. بدانيد كه آن از آفتاب روشن ‏تر است و بر نيكوكار و زشت كار پنهان نخواهد ماند، آيا صبح را مى ‏شناسيد؟ امر شما همانند صبح است كه پنهان ماندن در آن راه ندارد. (5)

ـ نکات مهم در خصوص این دسته از روایات
1. تعداد قابل توجهی از این روایات، از نظر سند، مشکلاتی دارند، مانند داشتن راوی مجهول، راوی غیر ثقه و... .
2. برخی روایات، ناظر به قضیه خارجی خاصی صادر شده است؛ مثل روایاتی که امام معصوم، ضمن پرهیز دادن از شتابزدگی در امر قیام قائم و سرنگونی دولت بنی عباس، به شیعیان دستور خانه نشینی و عدم پیوستن به قیام کنندگان موقعیت نشناس و مدعی دروغین مهدویت را می دهند.
3. قیام هایی ممنوع دانسته و نهی شده اند که دارای شرایط لازم نیستند و یا به خاطر اغراض فاسد و امیال و هوا و هوس ها، انجام می شوند.
4. غرض این روایات، جلوگیری از وقوع شیعیان در فتنه ها و در دام مغرضان یا جاهلان است.
5. برخی از این روایات، در شرائط تقیه صادر شده اند.
بنابر این:
علاوه بر بررسی سندی و دلالی خود روایت، باید خانواده حدیثی آن و نیز سایر روایات در آن موضوع (ظهور و قیام های قبل از آن)، مورد بررسی و تحقیق قرار گیرند و نمی توان بر اساس یک روایت، بدون توجه به سایر روایات و خانواده حدیثی آن، قضاوت نمود و نظر داد.

پی نوشت ها:
1. ابن أبي زينب، محمد بن ابراهيم، الغيبة للنعماني‏، محقق/مصحح: غفارى، ناشر: نشر صدوق‏ ـ تهران‏، 1397ق، چاپ اول‏، ص 196، ح 5.
2. مجلسى، محمد باقر، مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول‏، محقق/مصحح: رسولى محلاتى، ناشر: دار الكتب الإسلامية ـ تهران‏، 1404ق‏، چاپ دوم‏، ج ‏26، ص 323.
3. الغيبة للنعماني، پیشین، ص 197، ح 6.
4. همان، ص 199، ح 14.
5. همان، ص 201، ح 17.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمایید