وجود امام(ع) مانع عذاب؟

image: 
این دو چگونه با هم سازگار است؟

در رابطه با وجود امام عصر(ع) داریم که خداوند بواسطه من، عذاب را از شما دور می کند، در حالی که در آیه «بَقِيَّتُ‏ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفيظٍ» آمده من نگهبان شما نیستم! این دو چگونه با هم سازگار است؟

این که بواسطه امام عصر(علیه السلام) عذاب از امت برداشته می شود مطلب درستی است: «إِنِّي أَمَانٌ‏ لِأَهْلِ‏ الْأَرْضِ‏ كَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ»؛ من امان برای اهل زمین هستم، کما این که ستارگان، امان برای اهل آسمان هستند.(1) چنان چه در مورد خود پیامبر(صلی الله علیه و آله) هم داریم که قرآن می فرماید: «وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فيهِمْ‏»؛ ولى (اى پيامبر!) تا تو در ميان آنها هستى، خداوند آنها را مجازات نخواهد كرد.(2) اما آیه شریفه: «بَقِيَّتُ‏ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفيظٍ»؛ آنچه خداوند براى شما باقى گذارده (از سرمايه‏ هاى حلال)، برايتان بهتر است اگر ايمان داشته باشيد! و من، پاسدار شما (و مأمور بر اجبارتان به ايمان) نيستم‏.(3) تعبیر «وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفيظٍ» یعنی الزام و اجباری در کار نیست و وظیفه من ابلاغ است، نه اجبار؛ و یا این که امام مستقلا کاره ای نیست و به عمل و رفتار خود انسان ها بستگی دارد. در تفسیرنمونه آمده، مفسران دو احتمال داده‏ اند: 1. من حافظ اعمال و مسئول كارهاى شما نيستم، بلكه خداوند همه را نگاهدارى مى ‏كند و پاداش و كيفر هر كس را خواهد داد، وظيفه من تنها ابلاغ رسالت و تلاش و كوشش هر چه بيشتر در راه هدايت مردم است. 2. من مامور و نگاهبان شما نيستيم، كه با جبر و زور شما را به ايمان دعوت كنم، بلكه تنها وظيفه من بيان منطقى حقايق است و تصميم نهايى با خود شما است. و مانعى ندارد كه هر دو معنى از اين كلمه، اراده شود.(4) علامه طباطبایی(ره) می گوید يعنى هيچ چيز شما به قدرت من بستگى ندارد، نه جانتان، نه عملتان، نه طاعتتان و نه رزق و نعمتتان، براى اين كه من تنها و تنها رسولى براى شما هستم و جز ابلاغ رسالت هيچ كار و مسئوليت ديگرى ندارم، اين خود شماييد كه پس از دريافت رسالتم در باره خود، تصميم بگيريد.(5) بنابر این: وظیفه پیامبران و رهبران دینی، ابلاغ است و انسان در انتخاب کفر و ایمان، اجباری ندارد بلکه مختار است؛ لذا مسئولیت انتخابش با خودش است. آیه ای مشابه: «قَدْ جاءَكُمْ بَصائِرُ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ‏ وَ مَنْ عَمِيَ فَعَلَيْها وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفيظٍ»؛ دلايل روشن از طرف پروردگارتان براى شما آمد؛ كسى كه (به وسيله آن، حقّ را) ببيند، به سود خود اوست؛ و كسى كه از ديدن آن چشم بپوشد، به زيان خودش مى ‏باشد؛ و من نگاهبان شما نيستم (و شما را بر قبول ايمان مجبور نمى ‏كنم).(6) نتیجه: با وجود امان بودن حضرات معصومین برای اهل زمین، اختیار از انسان ها سلب نمی شود و انسان ها در انتخاب خوب و بد، مختار هستند و مسئول. به بیان دیگر؛ امان بودن معصومین (علیهم السلام) معنایش این نیست که شما هر کاری بخواهید بکنید و هیچ حساب و کتابی نداشته باشید؛ بلکه باید بدانید مسئول اعمالتان هستید.

پی نوشت ها:

(1) مجلسی، بحارالانوار، ج 75، ص 380، ط ـ بیروت.

(2) انفال/ 33.

(3) هود/ 86.

(4) مکارم شیرازی و همکاران، تفسير نمونه، ج ‏5، ص 389.

(5) طباطبایی، تفسير الميزان، ترجمه موسوی همدانی، ج ‏10، ص 545.

(6) انعام/ 104.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید

 

موضوع: