ملاک های شوخی در اسلام

پرسش :

شوخی های زیاد و بعضا خارج از عرف میکنم. راه درمان آن چیست؟

 پاسخ :

از منظر دین بسیار خوب است که انسان در تمام کارهای خود، آگاه شود و در مقام عمل نیز مطابق با آن رفتار کند. سعی کنید این روحیه خود را حفظ کنید. در فرهنگ اسلامی ملاک هایی برای شوخی وجود دارد که توجه به آنها و عمل نمودن شان به شما بسیار کمک خواهد نمود شوخی و مزاح کردن تا آنجا مباح و جایز است که در آن:

1. به دیگران ناسزاگویى نباشد.

2. جز سخن حق در آن نگوید.(سخنان رکیک و زننده و آزار دهنده به زبان نیاورد)

3. اعتدال را درآن رعایت کند، افراط و زیاده روى یا تداوم در شوخى نداشته باشد.

4. از شوخی هاى خارج از نزاکت بپرهیزد. اما در این زمینه روایات اهل بیت (علیهم السلام) چنین است. نبى اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) مى فرماید: با برادرت جدال و شوخى نکن. منظور حضرت در این کلام این است که از افراط و زیاده روى در شوخى جلوگیرى شود زیرا در کلام دیگرى مى فرماید: «انّى لامزح و لا اقول الا حقّا» (1)؛ من شوخى مى کنم ولى جز حقّ نمى گویم؛ به عنوان نمونه: پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) به پیرزنی از قبیله اشجع فرمود: پیر زنان وارد بهشت نشوند. بلال حبشی که سیاه چهره بود، آن پیرزن را ناراحت دید و جریان را به رسول الله (صلی الله علیه و آله) باز گفت. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: سیاه هم به بهشت نمی رود. بلال و پیرزن هر دو ناراحت بودند که ناگهان عباس، عموی پیامبر که پیرمرد بود، آن دو را دید و حال آن دو را برای پیامبر بازگو کرد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: پیرمرد هم به بهشت نمی رود، همه غمگین شده بودند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) که چنین دید، همه آنان را فراخواند، دل شان را نرم کرد و فرمود: «خداوند، پیرزنان، پیرمردان و سیاهان را به نیکوترین شکل بر می انگیزاند و آنان جوان و نورانی شده به بهشت می روند». (۲)

 پی نوشت ها:

۱. شرح نهج البلاغه، ج۶ص۳۳۰ و منتخب میزان الحکمه ح۱۶۵۶

۲. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، قم، مؤسسه آل البیت، چ سوم، 1380 ش، ج ۱۶، ص ۲95