شناخت نفاق درونی

پرسش: آیا امکان دارد که منافق باشم ولی خودم خبر نداشته باشم؟ 

پاسخ: در قرآن کریم و روایات ویژگی‌هایی برای منافقان بیان شده است که اصلی‌ترین آنها عبارت‌اند از:
۱. بی‌ایمانی: «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِالْیوْمِ الْآخِرِ وَ ما هُمْ بِمُؤْمِنین»(۱) و برخی از مردم می‌گویند: به خدا و به روز واپسین ایمان آوردیم، در حالی‌که آنها مؤمن نیستند.
۲. تشویق به منکرات: «... یأْمُرُونَ بِالْمُنْکَر(۲)...» آنها مردم را بر انجام منکرات تشویق می‌کنند.
۳. بازداشتن مردم از خوبی‌ها: «وَ ینْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ...»(۳) و آن منافقان مردم را از کار خیر باز می‌دارند.
۴. بخل: «وَ یقْبِضُونَ أَیدِیهمْ...»(۴) و دست‌هایشان را (از انفاق و بخشش) می‌بندند.
آنها چون ایمان به آخرت و پاداش "صدقه" ندارند، در بذل اموال سخت بخیل‌اند، هر چند برای رسیدن به اغراض شوم خود و یا برای ریاکاری، اموال فراوانی خرج می‌کنند، اما هرگز از روی اخلاص و برای خدا دست به چنین کاری نمی‌زنند.
۵. فریب‌کاری: «یُخادِعُونَ اللَّهَ وَ الَّذینَ آمَنُوا وَ ما یخْدَعُونَ إِلاَّ أَنْفُسَهُمْ وَ ما یشْعُرُون»(۵) منافقان به پندار خود با خداوند و مؤمنان نیرنگ می‌کنند، در حالی‌که جز خودشان را فریب نمی‌دهند، اما نمی‌فهمند؛ زیرا در حقیقت، این خداوند است که به آنان نیرنگ می‌زند.
۶. بی‌نشاطی در نماز: «وَإِذَا قَامُوا إِلَی الصَّلَاهِ قَامُوا کُسَالَیٰ یُرَاءُونَ النَّاسَ وَلَا یَذْکُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِیلًا...»(۶) و هنگامی که به نماز برمی‌خیزند، با کسالت برمی‌خیزند و در برابر مردم ریا می‌کنند و خدا را جز اندکی یاد نمی‌نمایند.
۷. فسادگری و ادعای اصلاح: «وَ إِذَا قِیلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ»(۷) و هنگامی که به آنان گفته شود: در زمین فساد نکنید، می‌گویند: ما فقط اصلاح کننده‌ایم!
۸. فراموش کردن خدا: «نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیهُمْ»(۸) آنها خدا را فراموش کردند و خدا نیز آنان را به فراموشی سپرد.
آنها خدا را به فراموشی سپردند؛ یعنی فراموش کردند که خدا آنها را پاداش و کیفر می‌دهد، تا این اندیشه آنها را از کارهای زشت باز دارد، اما این‌که خدا آنان را فراموش کرد، یعنی دیگر آنان را در شمار بندگان دوست‌داشتنی خود قرار نمی‌دهد وگرنه خداوند هرگز چیزی را فراموش نمی‌کند.

پی نوشت:
۱. بقره/ ۸.
۲.توبه/ ۶۷.
۳.همان.
۴. همان.
۵. بقره/۹.
۶. نساء/۱۴۲.
۷. بقره/ ۱۱.
۸.توبه/ ۶۷.