رابطه نفرین و مشکلات

پرسش:

من در دوران کودکی به صورت خیلی عجیبی با خدا بودم و نماز اول وقت می‌خواندم و به نظر خودم توی فضای معنوی خاصی بودم در اون دوران ما یک همسایه‌ای داشتیم که من رو خیلی اذیت می‌کرد، من یک روز سر نماز ایشون رو نفرین کردم و از خدا خواستم ایشون حتی دیگر نتواند راه برود! مدتی نگذشت که ایشون یکباره فلج شد و دکترا به هیچ وجه دلیل فلج شدن ایشون رو کشف نکردند! آیا امکان دارد نفرین من گرفته باشد و این بلا سر این بنده خدا اومده باشد؟ من چند وقته عذاب وجدان دارم و اگر بخاطر نفرین من بوده من چه کار کنم؟ آخه ایشون اون موقع تازه اوایل نوجوانیش بود و من نگرانم در حق ایشون جفا کرده باشم؟

پاسخ:

مقدمه:
دعا به‌طورکلی بر دو قسم است. دعا به خیر و دعا به شر، كه همان نفرین یا لعنت است. نفرین، به معنای دعای بد برای مرگ، ناکامی و بدبختی کسی یا چیزی است بنابراین نفرین نوعی دعا است که به ضرر شخص دعا شونده باشد؛ به‌عبارت‌دیگر، دعا بر دو نوع است؛ مثبت که همان دعای معروف و شناخته‌شده است و دعای منفی که نفرین باشد، ولی برای مؤثر بودن، شرایط و ضوابطی دارد که در ادامه اشاره می‌کنیم.
با توجه به مقدمه فوق نکاتی در پاسخ به سؤال شما بیان می‌شود:

 ۱. انگیزه‌ها و عواملی که موجب می‌شود یک انسان در حق کسی دعای شر بکند و او را لعن و نفرین نماید، متفاوت است، لذا به‌حسب موارد، صحت و عدم صحت نفرین و استجابت و عدم استجابت آن نیز فرق خواهد کرد. اگر باانگیزه ظلم‌ستیزی کسی را نفرین کند، هیچ محذور و اشکالی ندارد به همین جهت در برخی زیارات نسبت به کسانی که به پیامبر(ص) و خاندان او ظلم کرده‌اند لعن و نفرین‌شده است. این لعن و نفرین‌ها از طرفی اعلان موضع و اظهار تنفر و بیزاری از دشمنان دین است تا چهره زشت آن‌ها بر جهانیان معلوم شود و این خود یکی از محورهای اساسی ارتباطات در دین اسلام می‌باشد که در فروع دین از آن به تَبَرّی تعبیر شده، البته این لعن و نفرین‌ها فقط در زیارت‌ها نمی‌باشد،بلکه قرآن هم در مورد کفار معاند چنین می‌فرماید: «کافران را خدا لعنت می‌کند و لعنت کنندگان هم لعنتشان می‌کنند.»(۱) و درجایی دیگر می‌فرماید: «کسانی که کافر شدند و در حال کفر مردند لعنت خدا و فرشتگان و تمام مردم بر آنان باد»(۲).

۲. اما اگر دعای بد و لعن و نفرین نسبت به کسی بر اساس انگیزه‌های نفسانی باشد و از روی بدخواهی بی‌مورد و کینه و حسادت و سایر عوامل و امور نفسانی صورت گیرد، به‌طور یقین ناصواب است و اسلام هرگز آن کار را تأیید نمی‌کند یعنی شخصی که به دیگران نفرین می‌کند، اگر به‌ناحق باشد یا از روی عصبانیت و احساسات باشد و از صمیم قلب نباشد، تأثیری در زندگی فرد نفرین‌شده ندارد. در روایاتی از امام باقر(علیه‌السلام) آمده است که ایشان فرمودند: «چون لعنت از دهان شخصی بیرون آید میان او و آن شخص که به او لعنت شده تردد می‌کند اگر آن شخص مستحق لعن باشد به او تعلق می‌گیرد و اگر نباشد به صاحبش برمی‌گردد.»(۳) اساساً توصیه‌شده اهل نفرین به دیگران نباشیم چون اگر انسان اهل نفرین باشد ممکن است نفرین دیگران نیز در مورد ما محقق شود. امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «هرگاه مردی مورد ظلم و ستم واقع شد و شروع كند به نفرین كردن بر ظالم و ستمكار خود، خداوند عزوجل به او می‌گوید: همان‌طوری كه تو به ظالم خود نفرین می‌کنی، كسی دیگر هم از دست ظلم و ستم تو نفرین می‌کند. اگر می‌خواهی، نفرینت را دربارۀ ظالم تو بپذیرم و نفرین مظلومت را هم دربارۀ تو و اگر خواستی، نفرین هر دو شمارا به تأخیر بیندازم تا شاید رحمت و عفو من شمارا فراگیرد!»(۴)

۳. نکته سوم و مهم‌تر این است ک خداوند عادل است و به میزان خطای افراد مجازت و تاوان می‌دهد. بیش از استحقاق طرف هیچ نفرینی گیرا نیست مثلاً اگر کسی شمارا اذیت کرده باشد و شما نفرین کنید که اصلاً نتواند راه برود، به نظرتان آیا این عادلانه است؟ این نفرین بیش از استحقاق او نیست؟ آیا او پای شمارا قطع کرده بوده که نفرین کردید نتواند راه برود؟ نکته مهم اینجاست که اجابت نفرین دست خداست و خدا کسی را بیش از استحقاق مجازات و مکافات نمی‌کند. بدیهی است خدای عادل، عالم و حكیم، به‌اندازه آنچه حق است، نفرین را اجابت می‌کند، نه بیشتر(۵) 

مطلبی که شما نوشتید از همین نوع است. نفرین شما تناسبی با تخلف و اذیتی که کرده نداشته است. آیا تاوان اذیت کردن او مصیبتی است که با آن نتواند راه برود؟ حتماً پاسخ شما منفی است. اساساً هیچ دلیلی نیست که اتفاقی که برای آن همسایه پیش‌آمده به خاطر نفرین شما بوده است. در عالم مصیبت‌ها اتفاقات و مشکلات زیادی دامن‌گیر همه ما انسان‌ها می‌شود که علت و فلسفه‌اش امتحان الهی است. سنت الهی روی زمین امتحان گرفتن از بندگان به انواع امتحانات است. خداوند می‌فرماید: «قطعاً همه شمارا با چیزی از ترس، گرسنگی و كاهش در مال‌ها و جان‌ها و میوه‌ها، آزمایش می‌كنیم؛ و بشارت‌ده به استقامت کنندگان!»(۶) مصیبتی که برای ایشان پیش آمد کرده از همین نوع امتحان الهی می‌تواند باشد و اصلاً جایی برای عذاب وجدان شما نیست. بهترین کاری که می‌توانید بکنید این است که اول به خاطر اذیت‌هایش او را ببخشید و دوم با دعا و راز و نیاز موقع عبادت تان از خداوند سلامتی و شفای ایشان را بخواهید. این بهترین کاری است که می‌توانید در حق او بکنید و با این کار حتماً آرامش پیدا خواهید کرد.

نتیجه:
بنا بر آنچه نوشته شد این‌چنین نیست که دعای بد و لعن و نفرین همیشه صحیح باشد و مورد اجابت واقع شود، بلکه باید نفرین کننده یا شخصی باشد که مظلوم واقع‌شده و حقی به گردن دیگری داشته باشد و به انگیزه حق‌طلبی نفرین کند یا نفرین شونده از کسانی باشد که دین اجازه لعن آن‌ها را داده باشند. در این صورت است که خداوند تضمین کرده که نفرین مورد اجابت واقع خواهد شد. البته خدای متعال عادل است و بیش از استحقاق ظالم او را عذاب نمی‌کند. موردی که شما ذکر کردید نیز از همین مورد است که میزان مجازات بیشتر از استحقاق فرد است. علل دیگری برای مصیبت‌های افراد وجود دارد مانند امتحان الهی. شاید همسایه شما مورد امتحان قرارگرفته باشد و شما با بخشش او و دعا برای شفا و سلامتی‌اش حتماً می‌توانید به او کمک کرده و آرامش خود را نیز بازیابید.

کلمات کلیدی: 
نفرین، بیماری، شفا، عذاب وجدان، ظلم.
منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱. معراج السعادة، ملا احمد نراقی، ص۲۶۰ تا ص۲۶۳، انتشارات هجرت، چاپ سوم، تابستان ۱۳۷۵.
۲. مجازات گناه‌کاران، سید جواد رضوی، ص۱۱۰، ۱۳۳، ۱۳۵، ۱۳۷، ناشر: گلستان ادب، چاپ اول، زمستان ۱۳۷۹.