اعتراض ملائکه به آفرینش انسان
پرسش :
«قالوا أَتَجعَلُ فیها مَن یُفسِدُ فیها وَیَسفِکُ الدِّماءَ ...» خداوند در برابر این گفته ملائکه فرمودند: «إِنّی أَعلَمُ ما لا تَعلَمونَ» با اینکه ملائکه هم راست می گفتند و همانطور که مشاهده می کنیم آدمیان هم فساد می کنند هم خونریزی می کنند. پس با این حساب اینجا منظور خداوند از دانستن، چه چیزی بوده است که ملائکه بدان مطلع نبودند؟
پاسخ :
بله افراد فاسد در زمین، به نسبت به دیگران، بسیار کم تر است؛ از طرفی انسان قابلیتی دارد که می تواند برتر از ملائکه باشد و این قابلیت را ملائکه ندارند؛ هم چنین ارزش خوب بودن انسان در مقابل خوب بودن ملائکه، بسیار بیشتر است زیرا انسان زمینه فریب و لغزش را دارد و با این حال تلاش می کند خوب و پاک بماند، ولی ملائکه چنین نیستند و آن ها تقابل خوب و بد در آن ها نیست.
بنابر این؛ در مجموع، ارزشمندی انسان این لیاقت را به او می دهد تا بتواند به عنوان خلیفه الهی در زمین انتخاب شود.
در ادامه با بیان مفسران، مطلب بیشتر برایتان روشن می شود.
«خداى متعال دو پاسخ اجمالى و تفصیلى به فرشتگان داد که پاسخ تفصیلى در آیات بعد مى آید، اما پاسخ اجمالى آن بود که «خدا چیزهایى مى داند که شما نمى دانید.»
او مى داند که از نسل این انسان افرادى همچون نوح و ابراهیم و موسى و عیسى و محمد (صلوات الله علیهم) و اهل بیت (علیهم السلام) به وجود خواهند آمد که گل هاى سرسبد آفرینش اند و افرادى در بین انسان ها تربیت مى شوند که عاشقانه خدا را مى پرستند و جان و مال خود را در راه او فدا مى کنند و یک ساعت تفکر آنان با سال ها عبادت فرشتگان برابرى مى کند.
او مى دانست که عبادت فرشتگان در برابر عبادت انسان ها ارزش کم ترى دارد؛ چرا که فرشتگان شهوت و خشم ندارند و تحت تأثیر وسوسه هاى شیطانى قرار نمى گیرند و معصوم و فرمان بردار هستند، اما انسان ها در محاصره شهوات و شیطان هستند، پس اگر در این مبارزه پیروز شوند و به عبادت و بندگى خدا روى آورند ارزش بیش ترى دارد.»(1)
بنابر این؛
«خدا مى دانسته که برخى انسان ها ممکن است به فساد و خون ریزى بپردازند ولى با این حال مجموع انسان ها را بر مجموع فرشتگان ترجیح داد؛ چرا که در میان این انسان ها افرادى پرورش مى یابند که شایسته مقام خلافت اللهى هستند، پس ارزش آن همه خسارت را دارد.
آرى، باغبانى که باغچه گل پرورش مى دهد، مىداند که علف هاى هرز و زیان آور نیز از آب و خاک و هواى باغچه استفاده و رشد مى کنند، ولى هدف او گل هاى زیبا و خوش بوست؛ از این رو، وجود برخى علف هاى هرز را نیز تا مدّتى تحمّل مى کند.»(2)
پی نوشت ها:
1. رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، پژوهشهای تفسیر و علوم قرآن ـ قم، ج1، ص221.
2. همان، ج1، ص222.
